गुळवेली चे सरबत

गुळवेली चे सरबत

कृती- 1/2किलो ताजी गुळवेल आणुन स्वच्छ धुवून घ्यावी.

त्यानंतर   कुटुन बारीक करुन घ्यावी.

त्यात चार लिटर  पाणी  घालून आटवावे. एक लिटर उरेल एवढे आटवावे. अशाप्रकारे गुडुची काढा तयार होईल

 हा काढा गाळुन घ्या.त्यात काढ्याच्या दुप्पट साखर घाला.मंद आचेवर ठेवा, वरचेवर ढवळा.2तारी पाक होईल एवढे आटवावे.थंड झाल्यावर काचेच्या बाटलीत भरून ठेवा

***फ्रीजमध्ये ठेवण्याची गरज नाही.

1-सर्व प्रकारच्या तापासाठी उत्तम सरबत आहे.

2-गर्भिणी अवस्थेत गर्भाला पोषक आहे

2-हाडेताप ,जीर्णज्वर,पित्ताचे आजार,चिकनगुनिया,

3-,मुत्रविकार,डोळ्यांची आग होणे, भूक न लागणे,

4- पाळीच्या तक्रारींसाठी उपयोगी आहे

मात्रा- 20 मिली सरबत 80 मिली पाणी मिसळून, सकाळी-सायंकाळी घ्यावे.

Garbha Sanskar / गर्भसंस्कार

गर्भसंस्कार म्हणजे काय?

चांगल्या गुणांनी युक्त,सशक्त, निरोगी अपत्यप्राप्ती व्हावी ह्यासाठी उपाय, उपचार करणे ह्याला गर्भसंस्कार म्हणतात.

ह्यात दोन भाग पडतात

1)गर्भ धारणा होण्यापूर्वी- स्त्री व पुरुष दोघांसाठी

2)गर्भ धारणा झाल्यावर-फक्त गर्भिणी साठी

--------गर्भधारणेच्या आधी बीज शुद्धी केली जाते

.त्यासाठी आयुर्वेद पद्धतीने दोघांचीही तपासणी केली जाते.परंपरेने येणाऱ्या आजाराविषयी ,तसेच काही तब्येतीच्या तक्रारी असतील ,पुर्वी शस्त्रक्रिया केल्या असतील,तसेच रक्तलघविच्या तपासण्या करुन त्याप्रमाणे औषधी पंचकर्म, शिरोधारा, उत्तरबस्ति असे उपचार केले जातात.

**बीज चांगले तर फळ चांगली असण्याची शक्यता वाढते.त्यामुळे बीजशुद्धी  अतिशय महत्त्वाची आहे.

-----गर्भधारणा झाल्यावर आईच्या आहाराचा, विहाराचा,औषधांचा, वातावरणाचा,आवाजाचा, मानसिक भाव, संगीत इत्यादींचा बरावाईट परिणाम गर्भावर होत असतो.

गर्भाची शारीरिक व मानसिक वाढ चांगली व्हावी ,तसेच बाळंतपण सुखरूप व्हावे यासाठी मातेला आहार,आसने,प्राणायाम,योग,संगित, निरनिराळ्या कलेत रुची निर्माण ,पोटावर स्ट्रेच मार्कस् येऊ नये म्हणून अभ्यंग, आठव्या महिन्यात बस्ति,पिचू असे उपचार केल्या जातात.

ह्या सर्व उपायांनी , सुखरूप प्रसूति होऊन सुदृढ़ बाळ जन्माला येण्याची शक्यता वाढते.

तक्र (ताक)

तक्र (ताक)

पथ्यकर ताक:

अ)-चांगले तयार झालेल्या ताज्या दह्यात चार पट स्वचछ पाणी घालून घुसळून घ्यावे.लोणी काढावे.

आ)ह्या पद्धतीने केलेले ताक अतिशय चवदार, पचायला हलके,मल-मुत्र ची प्रवृत्ती साफ करणारा,स्वत: सहज पचणारा  व पचनास मदत करणारा आहे.

इ)ताक द्रवमलप्रवृत्ति,शेंब पडणे,मुळव्याध,पोटात वात धरणे,पोट  दुखणे,पचनाच्या तक्रारी,कृमी,नेत्ररोग, मुतखडा,मुत्रविकार, इत्यादी आजारात  उपयोगी आहे.

ताकात घालावयाच्या औषधी:-

1)वातरोगात ताक सैंधव मीठ घालून प्यावे

2)पित्ताच्या रोगात ताक साखर घालून प्यावे

3)कफाच्या रोगात ताक सुंठ,सैंधव,काळे मिरे, पिंपळी घालूनप्यावे

4) मूत्रकष्टता असेल तर ताक गुळ घालून प्यावे

5)अॅनिमीया ,रकताल्पता असल्यास 

 ताकात चित्रक  चुर्ण मिसळून लोहयुक्त औषधीसह    घ्यावे

6) खाल्ले की लगेच मलप्रवृत्ति होणे(IBS) 

   ह्या आजारात अन्न पूर्णपणे बंद करुन .  पांढरे जिरे भाजून बारीक करुन ताकात घालून तेच 15दिवस प्यावे.नंतर क्रमाने आहार चालू करावा.आहारात रोज जिरेयुक्त ताक चालुच ठेवावे

*टीप:-  ताक रोज नविन बनवावा. शक्यतोवर देशीगायी/शेळी चे दुधापासून बनवलेले असावे.

VOMITING (छर्दि/उलटी)

“VOMITING (छर्दि/उलटी)”

Suppression of natural urge “vomiting” and it’s hazards.

नैसर्गिक पणे उलटी येत असेल व ते दाबण्याचा  प्रयत्न केल्यास निर्माण होणारे आजार

अ.हृ.4/17,18

1) विसर्प-, spreading skin disease

2)कोठ – allergic skin rashes, urticaria

 3 )कुष्ठ skin diseases

4)नेत्ररोग  – eye disorders

5) कंडु- itching sensation

6)पांडु–whitish discolouration of skin, anaemia

7)ज्वर– fever

8)कास – cough, 

9)श्वास – Asthma, difficulty in breathing

10)हृल्लास/मळमळ – nausea – vomiting

11) वांग – Pigmented patches on face

12)शोथ /सूज oedema, inflammation

******TREATMENT उपचार******

1)गंडुष/तोंडात द्रवऔषधी  काही वेळ धरुन ठेवणे – holding liquid based medicine in mouth

2) धुमपान -taking herbal smoke by mouth

3)रुक्ष अन्न पदार्थ खाऊन तेच उलटीद्वारे बाहेर काढणे- eating dry food articles and vomit it out 

4)व्यायाम – exercise

5)  रक्तमोक्षण-    Blood letting

6)विरेचन – Virechan ,purgation- type of Panchakarma treatment.

 7)तेलात क्षार मिश्रण करुन मालिश करावी- Massage with oil mixed with Khshar is beneficial

TEARS (अश्रु)

"TEARS (अश्रु)"

Suppression of natural urge “tears” and it’s bad effects.

अ.हृ.4/16

Suppression of tears causes.

पीनस – running nose, rhinitis

 अक्षिशूल  –eye disease/pain

शिरशूल-head ache

हृदय शूल- pain in cardiac region

मन्यास्तंभ – Neck stiffness

अरुची – Anorexia, no interest in taking food

भ्रम – delusion

गुल्म – tumor,

उपचार Treatment

1)   निद्रा घ्यावी Sleep

2)  मद्य पान  Alcohol

3)  प्रियजनांशी/मित्रांशी मनोहर कथा ऐकाव्या sweet talk with friends which gives happiness

“श्वास" / BREATHING

“श्वास  BREATHING”

जड काम केल्यावर श्वास लागतो.तो श्र्वास रोखून ठेवल्यास अनेक आजार निर्माण होतात.   (Bad effects of suppression of breathing on exersion:-अ.हृ.4/14

Heavy physical work causes breathing. If someone suppress this natural urge it may lead to)

1)गुल्म/गाठी–  tumor, cysts, abdominal discomfort

2)हृदयाचे आजार- Cardiac diseases

3)संमोहन/चक्कर येणे- loss of consciousness

 उपचार TREATMENT:

1)विश्रांती घ्यावी-Take  rest

2)वात संतुलन  करण्याचे उपचार करावे- Medicines to balance Vata dosha 

 

RELAX DURING PERIODS

"RELAX DURING PERIODS"

1)Ayurvedic is practical science of life.

There is  importance of proper nutrition , menstrual care ,care during pregnancy , during delivery and after delivery. Detail description of hazardous if not taken care of it properly.

2)If plant nurtured carefully , it gives delicious food, fruits in the same way if women get nurtured properly  she gives  bright and strong  progeny .

3)“PCOS/PCOD means there are seeds available in the ovaries but the environment in the body is not allowing it to come out .”

4)Some PCOD patients are thin,some are obese.Some have stress, shift duties,night duties.Some have family problems.

Some have metabolic problems.Some have absorption problem,some have excretion problem.

5)Some has eating disorders,some have habits to sleep after lunch, less activities and eating more.

6)For PCOD/PCOS  patients treatment in Ayurveda is not same for all.Ayurvedic treatment is varies from person to person. It depends on the predominance of Vata,Pitta or Kapha

7)Some of them needs of Panchakarma,like Vaman/Virechan/Basti and medicines.

8) In modern science treatment is same for all having PCOS/PCOD

9)Now a days women  are suffering from premenstrual syndrome,peri-post menstrual syndrome, menstrual irregularities,DUB , fibroids, endometriosis, Infertility etc.

10) Women in the  modern era are bright, successful, educated and capable  to carry  both professional and domestic responsibility.

11) During menstruation she is not taking rest.

12)According to ancient science during this period she has need of mental and physical relaxation.

 14)During menstruation have to take food which is easily digestible.

15)By following rules during menstruation ,gets prevention from gynaecologocal disorder and helps to    achive healthy progeny.

16)According to ancient science menstrual cycle follows the moon cycle of28day .Now there is need to follow nature’s call  .

“पाळीत तणाव टाळा”

“पाळीत तणाव टाळा ”

1)आयुर्वेद हे जीवनाचे प्रत्यक्षशास्त्र आहे.

2) ह्यात स्त्रियांचे पोषण, वयानुसार होणारे बदल, मासिक पाळी त पाळायचे नियम, नियम न पाळल्यास होणारे आजार, त्यामुळे अपत्यप्राप्ती मध्ये निर्माण होणारे अडथळे,अपत्यात येणारे आजार, गर्भारपणात घ्यायची औषधी,आहार, प्रसूति,प्रसूतिमध्ये येणारे अडथळे, प्रसूति झाल्यावर होणारे आजार, बाळांनाहोणारे आजार, उपचार इत्यादींचे सविस्तर माहिती आहे .

3)ज्याप्रमाणे झाडाला चांगले खतपाणी घातले,पोषक वातावरण मिळाले की चांगले पिक येते,मधुर चविष्ट फळे येतात, त्याचप्रमाणे स्त्रियांना योग्य  पौष्टिक आहार, वातावरण मिळाले तर चांगली पिढी तयार होते

4)आयुर्वेदात“अपत्यानां मूलं नार्य:------”म्हणजे अपत्या(बाळ) चे मूळ स्त्री/नारी आहे असे ठासून सांगितले आहे 

5)सद्ध्या PCOS/PCOD प्रमाण फार वाढले आहे 

“PCOS/PCOD म्हणजे शरीरात/बीजग्रंथी मध्ये बीज आहेत परंतु  शरीरातील वातावरण बिघडल्याने नैसर्गिक पणे बीज बाहेर पडण्याची क्रिया थांबते.”

6)PCOD असलेल्या काही स्त्रिया/मुली जाड तर काही बारीक असतात.काही कॉलेज मध्ये जाणाऱ्या तर काही नोकरी करणाऱ्या तर काही घरात कामं करणाऱ्या तर काही गृहिणी आहेत

7) काहींना प्रचंड ताण आहे तर काही फार रिलॅक्स आहेत.

8)काही जणी नियमित व्यायाम करतात, आहार घेतात तर काही जणी ह्याबाबतीत अगदीच बेशिस्त असतात.

9)काहींना चयापचयाच्या तक्रारी आहेत,तर काहींना मलबद्धता आहे,तर काहींना मुत्राच्या तक्रारी आहेत.

10)आधुनिक शास्त्रानुसार PCOD/PCOS  ची ट्रिटमेंट  सर्व स्त्रीयांसाठी सारखीच आहे.

 11)आयुर्वेदात रुग्णाचे सखोलपणे परिक्षण करुन वात,पित्त,कफ यावर आधारित पंचकर्मातील आवश्यक ते कर्म , औषधींची निवड करण्यात येते.

12)सद्ध्या स्त्रियांमध्ये पाळीच्या तक्रारी फार वाढल्या आहेत.अंगावर लाल,पांढरे जाणे,गर्भाशयात गाठी होणे,गर्भ न राहणे, पाळीच्या आधी कंबर पाठ दुखणे, डोकं दुखणे , पाळी जातांना बी.पी.,शुगर असे आजार  वाढलेले आहेत.

13)ह्या युगातील स्त्रिया ऑफिस सांभाळून घरीदेखील तेवढ्याच तत्परतेने सांभाळतात.हे करतांना शारीरिक ,मानसिक ताण घालवण्यासाठी काहीही उपाय करत नाहीत.

14)पाळीच्यावेळी ताण अधिकच वाढतो.ह्याचा परिणाम तसेच आहारविहाराच्या बदल़ेल्या सवयी ह्यामुळे गर्भाशयाच्या तक्रारी वाढल्या आहेत.

15)आयुर्वेद मते पाळीच्या वेळी शारीरिक व मानसिक विश्रांती,सहज पचेल असा आहार ह्याला विशेष महत्त्व दिले आहे.

16)नियमाने वागल्यास पाळीच्या समस्या निर्माण होत नाहीत तसेच पुढे निरोगी अपत्यप्राप्ती होते.

Natural Urge Cough / “खोकला”

“खोकला”

नैसर्गिक पणे येणारी खोकल्याची उबळ दाबून टाकल्यास निर्माण होणारे आजार

Bad effects of Suppression of natural urge “ cough”

Ref अ.हृ.4/13-14

1) खोकला वाढतो suppressing cough, it further increases cough

2) श्वास/दमा – Asthma, COPD, difficulty in breathing 

3) अरुची/खाण्याची इच्छा न होणे/अन्नाची चव न लागणे Anorexia, no  interest in food

4) हृदयाचे आजार – cardiac disease

5)शोष /शरीर बारीक होणे- Emaciation

6)हिक्का/उचकी– hiccup

TREATMENT

कास/खोकल्याची औषधी द्यावी

 Treatment to cough should be given.

SLEEP / झोप

"झोप" (“SLEEP")

Bad effects of suppression of  natural urge  “sleep” 

नैसर्गिकपणे येणारी झोप न घेतल्यास शरीर व मनावर  होणारा परिणाम

 Ref अ.हृ.4/12

1)मोह – delusion

2)मुर्धा गौरव/डोकं जड होणे- heaviness of head

3) अक्षि गौरव /डोळे जड होणे– heaviness of  eyes

4)आलस्य/आळस /निरुत्साह -dullness

5)जृम्भा/जांभई  -yawning

6)अंगमर्द/अंगदुखी – bodyache, myalgia

TREATMENT

1)झोप घेणे (sleep)

2)संवाहन/मालिश (massage)

Hunger / भूक

“भूक” 

ही नैसर्गिक संज्ञा दाबून टाकल्यास शरीरावर होणारा वाईट परिणाम

Suppression of natural urge “hunger” and it’s bad effects on body and mind

Ref अ.हृ.4/12

अंगभंग – bodyache, myalgia

अरुची – Anorexia, no  interest in taking food

ग्लानी – debility

कार्श्य- emaciation

शुल -abdominal pain

भ्रम– delusion

TREATMENT:- Should start food having following characteristics and after digestion and according to the digestive power  of individuals, quantity of food can be increase step by step.

 त्यासाठी खालीलप्रमाणे आहार घ्यावा

**Characteristics of food

1)Food which is easy to digest पचायला हलके

2)Mixed with little  ghreeta स्निग्ध ,तुप घालून

3)which is warm/hot in temperature गरम

4)and in less quantity अल्प प्रमाणात

Should start meal having above characteristics and after digestion of it can increase the quantity of food slowly.

अशाप्रकारे आहार घेऊन पचेल तसे हळूहळू वाढवावे

बस्ति

बस्ति

पावसाळ्यात पंचकर्मातील अग्रगण्य चिकित्सा उपक्रम:-

1)ग्रीष्म(उन्हाळा) ऋतुनंतर वर्षा (पावसाळा)ऋतु  येतो.

ग्रीष्मात सर्वत्र रुक्षता असते

2)रुक्षतेमुळे वात शरिरात साठून राहत

3)पावसाळा सुरु झाला कि हवेत गारवा निर्माण होतो.

4)शरिरात  साठलेला वात व त्याला थंड वाऱ्याची साथ मिळाली कि वाताच्या तक्रारी निर्माण होतात,जसे अंगदुखी, संधीवात,पचनाच्या तक्रारी.

5)हा वाढलेला , असंतुलित वात कफाला व पित्ताला शरिरात निरनिराळ्या ठिकाणी नेतो व आजार निर्माण करतो,जसे शितपित्त allergy,दमा asthma, अतिसार इत्यादी

6)असंतुलित वायु हा सर्व रोगांचे कारण आहे.त्याचे संतुलन राखले तर कफ व पित्त सुद्धा संतुलित राहतात.

7)बस्ति हा  वाताला संतुलित करण्यासाठी  पंचकर्मातील श्रेष्ठ उपक्रम आहे.

8)संपुर्ण वर्षभर निरोगी राहण्यासाठी वाताला नियंत्रण करणे आवश्यक आहे.

9) बाल,वृद्ध,स्त्री, पुरुष, तरुण,तरुणी ,निरोगी,रोगी सर्वांनी बस्ति घ्यावा.

10)बस्ति ह्या उपक्रमात गुदमार्गाने आयुर्वेदिक औषधी आत टाकतात.

11)व्यक्तिपरत्वे निरनिराळ्या औषधींचा वापर केला जातो.

12)जसे गाडी नीट चालावी म्हणून आपण वेळच्यावेळी सर्व्हिसिंग करतो तसेच आयुष्याची गाडी सुखपुर्वक चालावी म्हणून दरवर्षी पावसाळ्यात बस्ति घ्यावा.

13) गर्भाशयाच्या, पाळीच्या तक्रारी,PCOD, मुल न होणे Infertility,मुत्रमार्गाच्या तक्रारी,कंबर दुखणे,पायात गोळे येणे, मलबद्धता, मूळव्याध , वारंवार आजारी पडणे, इत्यादी तक्रारींसाठी हमखास बस्ति करावाच.

बाळंतकाढा

बाळंतकाढा (प्रसूति झाल्यावर घ्यायचे अतिशय महत्त्वाचे आयुर्वेदिक औषध):-

*बाळंतकाढा नंबर1:

प्रसूति झाल्यावर प्रथम दिवसांपासून ते 10व्या दिवसांपर्यंत घ्यावे

साधारणपणे 10ते 15मिली तेवढयाच कोमट पाण्यात , सकाळच्या व रात्रीच्या जेवणानंतर घ्यावे

*उपयोग-बाळंतपणात कळा ,रक्तस्त्राव यामुळे वाताचे आजार होण्याची शक्यता असते.तसेच गरोदर पणात बाळाच्या वाढीबरोबर गर्भाशयाचा आकार वाढलेला असतो.ह्या काढ्यामुळे बाळंतपणानंतर चे वाताचे आजार होत नाहीत,तसेच गर्भाशय लवकर पहिल्या सारखा होण्यास मदत होते.आईला दुध येण्यास उपयोग होतो

*बाळंतकाढा नंबर 2 :-

प्रसूति झाल्यावर 11व्या दिवसांपासून ते 30व्या दिवसांपर्यंत घ्यावा

साधारणपणे 10ते 15मिली तेवढयाच कोमट पाण्यात , सकाळच्या व रात्रीच्या जेवणानंतर घ्यावे

*उपयोग -हा काढा भूक वाढवतो व अन्नाचे पचन करण्यास मदत करतो

गर्भाशयाची शुद्धी व गर्भाशयाचा संकोच करणारे औषधींमुळे ह्या काढ्याने बाळंत रोग होण्याची शक्यता कमी होते

बाळंतकाढा नंबर 3 :-

प्रसूति झाल्यावर 31व्या दिवसांपासून ते 45व्या दिवसांपर्यंत घ्यावा

साधारणपणे 10ते 15मिली तेवढयाच कोमट पाण्यात , सकाळच्या व रात्रीच्या जेवणानंतर घ्यावे

उपयोग:- ह्या काढ्याने शरीरात झालेली रक्त,मांस,अस्थिं ची झीज भरुन येते.

गर्भाशयाच्या पेशी,उदराच्या/पोटाच्या पेशी,बंध/ligaments द्रृढ होतात

UTTARBASTI

UTTARBASTI

Uttarbasti is advised to administer through uttarmarga of Niruha basti marga that is urethra/vagina.

It has very good qualities and it has to administer after Niruha basti , therefore it is called Uttarbasti

च.सि.9/50,अ.सं.सू.28/9भा.प्र.पूर्व5/172

*Indications of Uttarbasti:-

1)Uttarbasti pacifies Vata ,it helps to conceive  , useful in infertility.च.सं.सि.9/63-65

2)It is useful in vaginal prolapse with severe pelvic pain.

3)Useful in  all Yoniyapad  disorders, menorrhagia,menometrorrhagia, amenorrhea,dismenorrhoea,all menstrual disorders , history of habitual abortions, history of fetal loss etc.

च.सं.सि.9/63,65,सु.सं.चि.37/125,126,डल्हण टीका अ.सं.सू.28/62,71,72अ.हृ.सू.19/70,78,80

*-Time For Performing Uttarbasti:-

1) Uttarbasti through vaginal route should be given during Rutukala(proliferative phase),because during this period uterus and vagina are free from coverings and orifices are open, therefore it receive madicine easily .

च.सं.सि.9/62अ.सं.सू.28/62

अ.हृ.सू.19/70,77,78

2)During Rutukala Yoni is the Apavritta (open).  Means size of either introitus or os of  cervix does not increase,’open’refers to functional aspect and not anotomical.

After Rutukala Yoni is apavrutta,cervical mucous becomes sticky and thick therefore Uttarbasti should be avoided.

3)After two or three Asthapan basti , Uttarbasti is given for three to five consecutive days for at least three consecutive cycles.

3) According to Charakacharya ,Uttarbasti has to be given two or three times a day for three consecutive days.After a gap of three days it should be repeated in the same manner but with increased amount of medicine.

4) According to Sushrutacharya Uttarbasti can  be continue for 4days

च.सं.सि.9/62अ.सं.सू.19/70

अ.हृ.सू.19/82

6)But use of Uttarbasti is not restricted to Rutukala only,if patient’s condition demands it can apply at any time after preparation.

अ.सं.सू.28/70अ.हृ.सू.19/70

*Dose of Medicines (Dravya Matra):

1)Oil based medicine one Prasruta/prastha(12 ml approximately) to pacify dosha in the uterus

If strength of disease and patient is less then quantity should be half or less,to be decided by the physician.

To remove dosha(Shodhana) from the uterus, oil based medicine should be

double 

2)If decoction is used to remove dosha from the uterus ,the quantity should be two Prastha, approximately 24ml

सू.सं.चि.37/106,116,106डल्हण टीका,च.सं.सि.9/67चक्रपाणि टीका,सू.सं.चि.37/116

3) According to Vagbhata dose is one Prakuncha (48ml approximately),and he advised to increase gradually.अ.सं.सू.28/73अ.हृ.सू.19/80

*Method of administration of Uttarbasti through vaginal route:

1)The woman should be placed in supine position with thighs flexed and elevated knees.

2)The cannula should be inserted in the vaginal passage slowly with steady hand, following the direction of the passage.

च.सं.सि.9/67,70,सु.सं.चि.37/115,अ.सं.सू.28/73-75,अ.हृ.सू.19/81-82

*Complications of Uttarbasti:-

Burning  Vagina and/bladderसु.सं.चि.37/124

*Uttarbasti prattyagaman Kala:-Time for expulsion of Medicines

According to Acharya Gayadasa and Dridhbala it is 100matra that is approximately 90seconds.

*Contraindications of Uttarbasti:-******

The Uttarbasti is not given through vaginal passage of Bala(age below 16) as it is narrow  च.सं.सि.9/67चक्र.टीका

*PRACTICALLY WE DO UTTARBASTI IN THE FOLLOWING WAYS   :

1) Uttarbasti medicine upto the level of cervix ,that is into the vagina only-(48)ml

2)Small quantity of medicine 3 ml to 5ml into the uterine cavity and remaining in the vagina –(48ml)

3)Medicine insert through the cervix 9-10ml which will pass through cervix-uterus-fallopian tubes and spill in the pelvic cavity and remaining in the vagina- (48ml)

*Uttarbasti should administer in such a way where there is demands of the condition of diseases.

INFERTILITY DUE TO TRAPPED EGG SYNDROME and IT’S AYURVEDIC TREATMENT

*** INFERTILITY DUE TO TRAPPED EGG SYNDROME and IT’S  AYURVEDIC TREATMENT******

 - In normal menstrual cycle of 28-30days, usually ovulation occurs on 12th-14th  day of menstruation. 

“Ovulation is the release of ovum (egg)from the  ovarian follicle. After ovulation ,follicle convert into corpus luteum.”

-Then ovum(egg) travels through fallopian tubes .If sperms are available, then fertilization occurs and if sperms are not there then no fertilisation and menstruation  occurs .

**What Happens in Trapped Egg Syndrome?

1)-  The ovum develops within the follicle quite normally and then the follicle turns into the corpus luteum with out ovulation.(ovum remains inside the follicle)

2)-In this condition all hormonal are normal but follicle never ruptures and the ovum does not released from the ovary.

3)-Here LH surge is normal but the follicular surface fails to dissolve and release the ovum.

4)-The ovum( egg )matures fully or partially inside the ovary but is never released therfore it is called trapped egg syndrome,-

5)-The follicle continues to develop and convert into the corpus luteum without releasing ovum.

-It is also called as luteinized  unruptured follicle syndrome(LUFS) /Trapped egg Syndrome.

* **Causes of Trapped egg Syndrome/ LUFS:-***

• It occurs more frequently in women taking modern medicine for fertility(pregnancy).

• Also it is commonly seen in patients suffering from PCOD & Endometriosis

• It is also occurs in women who have had Pelvic inflammatory disease

• . NSAID use: -women taking non-steroidal anti-inflammatory drugs for pain

****Sign and Symptoms of  Trapped egg Syndrome/LUFS:-

1)It does not show any signs & symptoms.

2)There is only failure to conceive, however having regular menstrual cycle

3)It is ‘silent’problem and hormones are being  produced normal

4)All signs of ovulation occurs as in ovulatory cycle which are:-

a) biphasic basal body temperature curves, b)secretory endometrium,

 c)laboratory evidence of progesterone production in urine after ovulation

d)  elevated plasma progesterone levels at normal range after ovulation

e)absence of a corpus hemorrhagicum by sonography /laparoscopy 

*********Diagnosis of LUFS :-***

-Clinical manifestation is :-

The patient suffering from unexplained infertility , however having normal regular menstrual cycle.

-It is diagnosed by Ultra Sonography  during ovulation study 

***Treatment in Modern Medicine:-********

Inj.HCG is indicated.

But there is the  tendency of reccurance.

Sometimes even Inj HCG also does not work.

Also it does not solve the root cause.

*******AYURVEDIC TREATMENT FOR Trapped egg syndrome/ LUFS:

**In Ayurveda this condition can be correlate with Shukragata Vata.

-Vata stands for proliferation and division of cells (granulosa and theca cells), rupture of the follicle and release of ovum.

- Acharya Kashyapa has described Bahirpushpa and Antahpushpa

-Bahirpushpa means monthly menstrual discharge of  blood during menstrual cycle and  Antahpushpa means  ovum. 

का.सं.खिलस्थान 9/11

-Vata has major role in physiology and pathology of reproductive system

-In LUFS ,all hormones are in normal state.There is difficulty /abnormality in release of ovum only.

-In LUFS Bahirpushpa is normal because periods are regular ,hormones are in normal range and Antahpushpa(ovum) is trapped in the Ovary.

-In Shukragata Vitiated Vata,there is  obstruction of Shukra. Shukra (ovum)is trapped. अ.हृ.नि.15/13 च.सं.चि.28/34

- There is  Shukra Awega ( no ovulation) and absence of pregnancy.  अ.हृ.नि.16/38,च.सं.चि.28/68

*******TREATMENT:-******

1)In Shukragata Vata is:-Virechan should be given to remove obstruction and after that the treatment to strengthen the strength of Shukra should be given (Vajeekaran Treatment) च.सं.चि. 28/94-95...lअ.हृ.चि.21/20

चक्रदत्त,वातव्याधि चिकित्सा,सूत्र 13

2) Practically we give  Yerand tail (एरंड तेल)40 ml once in a week for one month 

3) Uttarbasti with Guduchyadi Tail/Sahacharyadi Tail/Dashmul  Tail/Mahanarayan Tail /Phalagreeta etc.for three cycles

****Medicines by oral route:-

 1  )Pushpadhanva Ras( पुष्पधन्वा  रस)Mahayagraj Guggul and Bangalore Bhasma (महायोगराज गुग्गुळ +वंग भस्म),Sarivadi Vati(सारिवादि वटी), Shukramatruka Vati  (शुक्रमातृका  वटी), Narsimha Churna (नारसिंह चूर्ण)are useful.

2) Aawal(आवळा),  Triphala(त्रिफळा),Shahajeerak(शहाजिरक) Jeerak(जिरकं) ,Latakaranj Beeja(लताकरंज बीज ),Apamarga(अपामार्ग),Masha(माष) Shatapushpa(शतपुष्पा),Samudraphen (समुद्रफेन),Sheelajeet( शिलाजित) are useful.

3) Ashwagandha(अश्वगंधा),Vidarikanda day(विदारीकंद), Misaki(मुसळी ), these type of aphrodisiac ayurvedic medicines cooked  with the Indian cow milk (देशी गाईचे दुध) is useful.

4)Avoidance of junk food, preserved food,dry,salty,heavy,sour food

5)Eating organic food (सेंद्रिय अन्न) as possible

6) Following Ayurvedic daily regimen (दिनचर्या) , and taking care of natural urges. to avoid vitiation of Vata(Apana Vata-अपान वात)

By following Ayurvedic Principles of treatment this Syndrome is treatable ,and pregnancy occurs by natural way.

****The selection of the medicine depends upon the constitution,Kala,desha,etc.

Medicine should be taken under medical supervision*******

YONI / KATI AWAGAHA (योनी /कटी अवगाह)

*YONI / KATI AWAGAHA*(योनी /कटी अवगाह)

Awagaha for gynaecologocal disorders

 (अवगाह म्हणजे द्रव पदार्थात अंग बुडवणे  ) :-

The word 'Avagaha' means to  immerse.In this procedure decoctions,oils,milk, buttermilk etc is used according to the demand of the disease.

“Avagaha sweda “is a type of sudation therapy where the patient is made to sit or lie in the liquid based Ayurvedic medicines  to produce fomentation to the body.

For gynaecologocal disorders(योनी अवगाह/yoni awagaha) and urogenital system in male(कटी अवगाह/kati awagah)  it is very important procedure.

It improves circulation to pelvic organs,wash out toxins,   relaxes muscles.

In female useful for gynaecologocal disorders like PCOS, PCOD, Infertility, dysmenorrhoea, oligomenorrhoea, ovarian hemorrhagic cysts, leucorrhoea, irregular periods etc 

Procedure:

1) -Massage is performed with Ayurvedic  oil around the umbilicus up to the thighs and feet.

2) Something it can be performed without massage

3) The Whole Bath-tub is filled with decoction of ayurvedic medicines  ,  according to the condition of the patient and disease.

4)The patient is sit in the tub containing liquid based ayurvedic medicine in such a way that the  body part just above the umbilicus  is submerged in the liquid  comfortably for  45minutes 

5)The temperature is maintained till proper sudation is achieved. 

6)After the procedure of Awagaha patient must be told to come out and the body parts should be wiped with towel.

Benefits of Yoni Awgaha Sweda:-

1) Relaxes as pelvic muscles

2) Relieves painful urination.

3) Relieves muscular pain at pelvic region and back pain

4) Balance  Vata dosha

5) Helps in rejuvenation.

6) Improves egg quality and strength of genitourinary tract

7) It relieves  stress, anxiety of menstruation

INDICATION of YONI /KATI AWAGAHA*(योनी /कटी अवगाह)

1)Diseases of urogenital tract

2)Disease of spine, hip, low back

3)Arthritis

4)BPH

5)Sciatica

6)Constipation, piles, fissure ,nimphomania,Neuralgia etc