केसांचे स्वास्थ्य

लांबसडक, घनदाट,चमकदार, केस असले की आपण तिला सुकेशिनी म्हणतो.

सुकेशिनी असणे हे उत्तम शारीरिक व मानसिक आरोग्याचे लक्षण आहे.

आयुर्वेदात केसांच्या आरोग्यासाठी केशसंजनन, केशवर्धन,केशरंजन अशा औषधांचा उपयोग केला जातो.

केशसंजनन:- ह्या  औषधाने शरीरात हाडे, नख, केश मजबूत होतात

केश वर्धन - ह्या औषधाने केश वाढवतात, पोत सुधारतो व केश जाड होतात.

केश रंजन - ही औषधे केसांचे रंग सुधारण्यासाठी होतो.

आयुर्वेदात केसांच्या आरोग्यासाठी अनेक औषधी आहेत.

*****केसांचे आजार:-**********

*खालित्य (केश गळणे) 

 *पलित्य (अकाली केश पिकने)

* इंद्र लुप्त (चाई) 

ह्यासाठी विशेषतः औषधी उपचार सांगितले आहेत.

***केश का गळतात?

केसांच्या मुळाशी असलेले वात, पित्त कफ व रक्त ह्यात असंतुलन निर्माण होऊन केसांच्या मुळाशी  पोषक तत्वे पोहचू शकत नाही त्यामुळे  केश गळू लागतात.

-आधुनिक शास्त्रानुसार तरुणांमध्ये केश गळण्याचे मुख्य कारण

*हॉर्मोन्स मध्ये बदल, उदा.-PCOS, Thyroid 

*केसांची वेगवेगळी style सारखी बदलणे

*केमिकल्स चा अधिक वापर

*काही औषधी सतत घेणे

*पोषक तत्वांची कमतरता

*आजापणामुळे 

**Delivery झाल्यावर हॉर्मोन्स मध्ये अचानक बदल झाल्यामुळे खूप केश गळतात. पण 6महिन्याने पुन्हा छान केश येतात.

****केश का पिकतात?

जेव्हा कुठल्याही कारणाने पित्त बिघडले की ते उष्ण, तीक्ष्ण, सूक्ष्म ह्या गुणामुळे केसांच्या मुळाशी जाऊन केसांना अकाली पांढरे करतो. अशा प्रकारे केश पिकतात, पांढरी होतात.

*आधुनिक शास्त्रा च्या मते -शरीरात protein ची कमतरता,copper,Iron ची कमतरता असेल तर केश अकाली पांढरी होतात.ही कमतरता कमी झाली की पुन्हा केसांचा रंग काळा होतो. 

-काही medicines, 

-जुनाट आजार ह्यामुळे सुद्धा केश पांढरे होतात.

- लवकर केश पिकणे हे वंशपरंरागत सुद्धा असू शकते.

ह्यासाठी आयुर्वेदात नस्य,बस्ति,औषधी ,शिरोधारा अशा उपचाराने खूप सुधारणा होते.

*****चाई  पडणे हे सुद्धा दिसून येते.आयुर्वेद मते हे विशिष्ट हे कृमी मुळे घडते , त्यानुसार उपचार केले की 7 दिवसात त्या ठिकाणी केश येऊ लागतात.

*****ह्याशिवाय केसात कोंडा होणे ही तक्रार असते. त्यासाठी केश धुण्यासाठी, केसांना लावण्यासाठी औषधं दिली की 15दिवसात पूर्ण कोंडा जातो.

***केसांच्या अशा अनेक समस्या आयुर्वेदाने बऱ्या होतात.******************

Vd Pratibha Bhave Pune 8766740253